روز شمار سياسي نخستين هفته جنگ

31 شهريور 1359 : ـ هجوم سراسري عراق در ساعت 14:20 با آغاز تك گسترده هوايي به تهران و ساير شهرهاي ايران آغاز شد و سپس يگانهاي زميني ارتش عراق از شمال قصر شيرين تا آبادان حمله سراسري خود را آغاز كردند.

ـ امام خميني ضمن هشدار به گروههاي مخالف نظام و بر حذر داشتن آنان از برپايي اغتشاشات در آستانه بازگشايي مدارس، فرمود: “گمان نكنيد ملت ما كه دولت و ارتش ايران عاجز از اين است كه جواب به اينها (عراقي ها) بدهد… ملت ما نبايد خيال بكند كه جنگي شروع شده است و … دست و پاي خود را گم كنيم… يك بمبي اينجا انداخته و فرار كرده… و يك دزدي آمده سنگي انداخته و فرار كرده… آن روز كه مسئله (هجوم عراق) جدي شد، به تمام اينها (ارتش و سپاه) به طور جدي امر مي كنم كه عمل بكنند و عراق را سر جاي خودشان بنشانند. ما جرممان اين است كه با آمريكا مخالف هستيم… سربازهاي ارتش عراق و صاحب منصب هاي ارتش عراق بايد بدانند كه جنگ با ايران ، جنگ با اسلام است، جنگ با قرآن است، جنگ با رسول الله است و اين از اعظم محرماتي است كه خداي تبارك و تعالي نمي گذرد از او.”

ـ مذاكرات هيأت اعزامي عراق با مأموران بلند پايه شوروي در مسكو آغاز شد.

ـ ادموند ماسكي وزير خارجه امريكا از نمايندگان كشورها خواست از ايران بخواهند گروگانهاي آمريكايي در ايران را آزاد كنند. او گفت: “درگيري ايران و عراق در دستور ملاقات وي با آندره گروميكو وزير خارجه شوروي قرار دارد.”

1 مهر 1359 : ـ كارتر رئيس جمهور امريكا گفت: “جنگ ايران و عراق ممكن است به آزادي گروگانهاي آمريكايي منجر شود. از طرفي اين جنگ مي تواند ايران را در مورد لزوم صلح و قبول قوانين بين المللي متقاعد سازد.”

ـ سخنگوي كاخ سفيد آمريكا گفت: “آمريكا اميدوار است ، شوروي در اين زد و خورد دخالت نكند.”

ـ سخنگوي دولت امريكا گفت دولتش نگران بالا گرفتن جنگ ايران و عراق است و اميدوار است اين درگيري هيچ واكنشي روي گروگان هاي آمريكايي نداشته باشد.

ـ برژينسكي مشاور امنيت ملي آمريكا گفت: “ اكنون بايد كاري كرد كه مدارس دوباره به صورت سنگر مبارزه عليه رژيم ارتجاعي خميني در آيد. بايد دانش آموزان و حكومت پاسداران را رو به روي هم قرار دهيم.”

ـ امام خميني طي فرمان 7 ماده اي ، موقعيت قواي مسلح و فرمانده كل قوا (بني صدر) را تحكيم بخشيد و مردم، جرايد، نهادهاي قضايي و دولتي را از هر گونه اقدامي كه به تضعيف قواي مسلح منجر شود بر حذر داشت. امام همچنين با دعوت مردم به وحدت ، به اقشار مختلف تأكيد كرد دست از اختلافاتي جزئي بردارند.

ـ مناخيم بگين نخست وزير اسرائيل گفت: “ما از درگيري ايران و عراق شديداً شادمان هستيم، ولي واقعيت اين است كه خطري جدي منطقه را تهديد مي كند.”

ـ اسحاق شامير وزير خارجه اسرائيل گفت: “جنگ ايران و عراق ادامه صدور نفت را به غرب بيش از مناقشه اعراب و اسرائيل به خطر خواهد انداخت.”

ـ دبير كل سازمان ملل از ايران و عراق خواست به خون ريزي خاتمه دهند.

ـ حبيب شطي دبير كل سازمان كنفرانس اسلامي طي پيامي به ايران و عراق خواستار آتش بس فوري در جنگ شد.

ـ راديو امريكا : “روابط عراق با شوروي ، با تهاجم نظامي شوروي به افغانستان ، تا حدودي به سردي گراييد. با وجود اين روابط دو كشور بر اساس پيمان دوستي و همكاري 1972، ادامه دارد. عراق براي دريافت وسايل مورد نياز خود از شوروي با مشكلي رو به رو نيست.”

ـ راديو لندن: “ عراق از موضع خود مبني بر رد مذاكرات صلح با اسرائيل فاصله گرفته و ارتباط خود را با شوروي كم و با كشورهاي محافظه كار عرب ، از جمله كويت و عربستان گسترش داده است. براي عراق، ايستادگي در مقابل ايران، بهترين راه جهت كسب اعتبار در ميان ملل عرب است.

2 مهر 1359 : ـ سفير ايران در مسكو از شوروي خواست صدور اسلحه به عراق را متوقف سازد و تجاوز عراق را محكوم كند. وي گفت: “بي طرفي شوروي در صورت ادامه ارسال سلاح به عراق، مفهومي ندارد.”

ـ يك مقام ژاپني امكان هر گونه مداخله آمريكا و شوروي در جنگ ايران و عراق را مردود دانست و معتقد است عراق از سلسله جبال زاگرس كه داخل ايران و در 100 كيلومتري مرز عراق است فراتر نخواهد رفت.

ـ در منامه اعلام شد 30 نفت كش عظيم ، در آن سوي تنگه هرمز متوقف شده اند.

ـ راديو لندن: “عراق از هنگام برقراري صلح ميان مصر و اسرائيل ، خيال در دست گرفتن رهبري جهان عرب را در سر داشت.”

راديو آمريكا: “اينك كه ايران در لبه پرتگاه هرج و مرج انقلابي قرار گرفته ، عراق آماده است از آن سود جُسته و خود را به كانون قدرت خاورميانه تبديل كند.

 3 مهر 1359 : ـ طارق عزيز پس از ديدار از مسكو وارد پاريس شد.

ـ گروميكو وزير خارجه شوروي: “واشنگتن ضمن تدارك تجاوز عليه ايران و ساير كشورهاي خليج فارس ، به هر وسيله مي كوشد جنگ ايران و عراق را شدت دهد.”

ـ انور سادات گفت: “جنگ ايران و عراق بهترين فرصت را براي سرنگون كردن رژيم غير مسؤول خميني، در اختيار ارتش ايران قرار داده است.”

ـ به دنبال اردن ، قطر ، كويت ، امروز عربستان سعودي، مراكش ، يمن شمالي و موريتاني از عراق پشتيباني كردند.

ـ در پي بمباران جزيره خارك توسط عراق، ايران تهديد كرد، تنگه هرمز را مسدود خواهد كرد.

كارتر گفت: “ لازم است راه هاي آبي به خصوص تنگه هرمز باز بماند و امريكا براي بازماندن آن با ساير كشورها تماس گرفته است.”

4 مهر 1359: ـ روزنامه تايمز نوشت: “چند ژنرال شاه پرست ، براي تهيه مقدمات كودتا در ايران، كميته اي در لندن تأسيس كردند كه ارتشبد آريانا در رأس آنها است.”

ـ آريانا فرمانده ارتش شاهنشاهي ، در پيامي خود را فرمانده ارتش آزاديبخش ايران ناميد و از سربازان خواست رژيم ايران را سرنگون كنند.

ـ وزير خارجه عراق گفت: “بغداد حاضر به مذاكره است.”

ـ صدور نفت عراق قطع شد.

ـ صدام در پاسخ به آتش بس كه دبير كل سازمان ملل متحد درخواست كرده بود ، نوشت: “عراق علاقه مند است مواضع ايران را در قبال آتش بس بداند.”

ـ يك مقام رشد عراقي ، شرايط عراق را براي پايان دادن به جنگ اعلام كرد:

“1ـ ايران حاكميت كامل عراق را بر شط العرب به رسميت بشناسد. 2ـ حاكميت سه جزيره تنب كوچك و بزرگ و ابوموسي را به اعراب واگذار كند. 3ـ به اقليت عرب ساكن خوزستان خود مختاري بدهد.”

ـ راديو اسرائيل: “دولت عراق از حملات متقابل ايران شگفت زده شده است. جنگ بيش از آنچه عراق انظار داشت توسعه يافته است.”

ـ وزير دفاع عراق گفت: “ عراق خواستار باز پس گرفتن اراضي مرزي و كنترل شط العرب است و تا ايران به خواسته هاي بر حق ما پاسخ مثبت ندهد. به جنگ ادامه خواهيم داد.”

ـ سفير عراق در پاكستان گفت: “عراق به تهيه اسلحه از شوروي ادامه خواهد داد. اين مسئله مربوط به موافقت همكاري و دوستي دو كشور است”.

ـ عراق اعلام كرد، صادرات نفت خود را قطع كرده است.

ـ ضياء الحق رئيس جمهوري پاكستان براي ميانجي گري بين ايران و عراق وارد تهران شد.

ـ بني صدر (رئيس جمهور):“ براي ميانجي گري و آشتي ، آمادگي نداريم. تنها در صورت برآورده شدن دو شرط : پايان يافتن تهاجمات عراق و عدم حمايت بغداد از شورشيان جدايي طلب غرب ايران ، ملاقات با نمايندگان عراق امكانپذير است.”

ـ آقاي محمد علي رجايي (نخست وزير): “ما ميانجي گري را نخواهيم پذيرفت. اين جنگ با كشور نيست ، جنگ عقيده با عقيده است.”

ـ عراق پيشنهاد كوبا را براي ميانجي گري پذيرفته است.

5 مهر 1359: ـ كارتر رئيس جمهور آمريكا گفت: “احتمالاً موضوع احتياجات ايران به لوازم يدكي نظامي ، در مذاكره آزادي گروگانهاي آمريكايي گنجانده خواهد شد.”

ريگان نامزد رياست جمهوري آمريكا: “آنچه اكنون در ايران و عراق رخ داده، نتايج سياستهاي دولت كارتر ظرف سه يا شش ماه گذشته است.”

ـ پنتاگون : “آمريكا نيروهاي نظامي خود را در خليج فارس گسترش مي دهد. از جمله 20600 تفنگدار دريايي آمريكايي در خليج فارس مستقر شده اند.”

ـ نخست وزير فرانسه گفت: “فروش سلاح فرانسه به عراق در چهارچوب همكاري دو جانبه صورت مي گيرد و عراق براي به دست آوردن سرزمين هايش كه ايران آن را تصرف كرده است، طبق معاهده سال 1976 بي مصرف مانده بود.

ـ راديو مسكو: “29 ناو جنگي آمريكا به خليج فارس نزديك مي شود و نيروهاي واكنش سريع آمريكا به حال آماده باش در آمده اند.”

ـ راديو لندن: “اگر 6 روز پيش صدام فكر مي كرد كه فرصت مناسبي براي تحقير ايران پيدا كرده مي تواند موضع خود را در عراق تحكيم بخشد و مرد قدرتمند جهان عرب شود. امروز بايد در اين طرز فكر تجديد نظر كند. هدف عراق از حمله به ايران بي اعتبار كردن رژيم آيت الله خميني بوده است. ولي به نظر مي رسد كه هدف مزبور با شكست مواجه شده و بر عكس موجبات اتحاد مردم ايران را فراهم ساخته است.”

­ ـ  راديو كلن : “ همبستگي اعراب نسبت به عراق به دليل علاقه مندي به رژيم عراق نيست، بلكه ترس از انقلاب ايران است. ”

6 مهر 1359: ـ وزير خارجه عراق گفت:“ عراق نگران است كه حملات هوايي ايران به تأسيسات نفتي عراق ، در توانايي عراق براي جنگيدن وقفه ايجاد كند.”

ـ وزير دفاع عراق (عدنان خير الله) : “عراق هنوز به طور كامل درگير نشده است.”

ـ در اثر خرابكاري در خط لوله اي كه نفت عراق را به تركيه منتقل مي كند صدور نفت عراق تا پايان مرمت تأسيسات نفتي عراق متوقف است.

ـ شوراي امنيت سازمان ملل متحد در قطعنامه 479 خود از ايران و عراق خواست از توسل بيشتر به قوه قهريه پرهيز كرده و پيشنهاد ميانجيگري را بپذيرد.

ـ ياسر عرفات: حبيب شطي و ضياء الحق در تهران خواستار پايان جنگ شدند اما رئيس جمهور ايران گفت، تا بيرون راندن آخرين متجاوز از مرزهاي خود با تمام قدرت به نبردها ادامه مي دهيم.

ـ فيدل كاسترو رئيس جنبش عدم تعهد و رهبر كوبا گفت: “وضع در خاورميانه بسيار خطرناك است… وزير خارجه ما به مأموريت ميانجيگري ميان تهران و بغداد ادامه مي دهد.”

ـ آقاي هاشمي رفسنجاني (رئيس مجلس شوراي اسلامي) گفت: “ما جنگ را شروع نكرديم كه پيشنهاد آتش بس بدهيم . عراق تجاوز كرده است. آنها از تجاوزشان دست بردارند، بعد مسائلي كه بين ما مطرح است قابل مذاكره است.”

ـ آقاي محمد علي رجايي ( نخست وزير) گفت: “ما به هيچ وجه بحث سياسي و مذاكره كسي را كه بخواهد ما را به مذاكره تشويق كند ، نمي پذيريم.”

ـ سيد احمد خميني در ملاقات با ياسر عرفات گفت: “ما با عراق نمي جنگيم ، در حقيقت با آمريكا مي جنگيم . از شما توقع دارم موضع خود را روشن سازيد، به هيچ وجه صلاحتان نيست حرف مذاكره و چيزهاي ديگر بزنيد. ”

ـ نماينده عراق در سازمان ملل گفت دولتش پيشنهاد ميانجي گري را پذيرفته است.

ـ وزير جنگ آمريكا گفت: “واشنگتن آماده است براي تأمين منافع خود در خاورميانه ، به هر اقدامي از جمله عمليات نظامي دست بزند.”

ـ انوار سادات به آمريكا پيشنهاد كرد، در صورت لزوم مي تواند از پايگاههاي نظامي مصر استفاده كند.

ـ در هفتمين روز جنگ ، صدام خواستار آتش بس فوري شد.