شهيد محلاتي وقتي تحصيلات ابتدايي را به پايان مي رساند ، در حسينية محلات حجره اي مي گيرد و زندگي تازه اي را در سلك طلبگي شروع مي كند. پس از گذراندن دروس مقدّماتي ، در سال 1324 براي ادامة تحصيل عازم شهر مقدّس قم مي شود. آشنايي وي با مرحوم آيت الله العظمي خوانساري ـ كه در آن زمان از عراق به ايران تبعيد شده بود ـ تحوّلي در وي ايجاد مي كند و از او عنصر فعّال سياسي پديد مي آورد.
شاكله شخصيت اخلاقي ، علمي و مبارزاتي شهيد، در همان دوران پي ريزي مي شود. آشنايي با مشرب عرفاني و بينش فقهي حضرت امام خميني (ره) و شركت در مبارزات «آيت الله كاشاني » (ره) و «فدائيان اسلام» از وي چهره اي پرتلاش ، پارسا و بردبار پديد مي آورد.
شهيد محلاتي در سال 1326 با تشكيلات فدائيان اسلام و آيت الله كاشاني آشنا مي شود و از همان سال ، مبارزه خود را عليه رژيم مستبد شاه آغاز مي كند. وي هنگاميكه هفده سال بيشتر نداشت، نسبت به دعوت فدائيان اسلام براي اعزام به «فلسطين» و مبارزه با رژيم غاصب بيت المقدس، اعلام آمادگي و ثبت نام مي نمايد.
او در 22 سالگي ، از سوي آيت الله بروجردي (ره) مأموريت مي يابد تا به «قافلة حزب توده» در قم رسيدگي كند كه به طور فعال و مؤثر، از عهده اين مسئوليت خطير بر مي آيد. اين امر بيانگر توجّه ويژه حضرت آيت الله بروجردي به ايشان است.
شهيد محلاتي در سال 1332 يعني در 23 سالگي به خاطر سخنراني محرّك و آتشين خود عليه «كنسرسيوم نفت» و«كودتاي 28 مرداد» . دستگير و به مشهد مقدّس تبعيد مي شود.
ايشان در سال 1341 به عنوان رابط ميان علماي تهران و قم نسبت به تبادل پيامها اقدام مي كند. در همين سال. با تنظيم اعلاميه اي، امضاي 120 تن از علماي تهران را مي گيرد كه در نوع خود اقدامي بي سابقه تلقّي مي شود. همچنين براي روشنگري ، به تشريح نظرات مراجع و علماي قم ، بويژه نظرات و افكار حضرت امام خميني (ره) در ميان مردم مي پردازد.
پس از رحلت «حضرت ايت الله العظمي حكيم (ره) » همراه جمعي از «روحانيون مبارز تهران» تلگرام تسليمي به محضر حضرت امام خميني (ره) مخابره مي كند و مردم را به تقليد از ايشان فرا مي خواند كه اين امر ، تؤطئه رژيم شاه را در منحرف كردن اذهان عمومي از توجه به حضرت امام خميني (ره) خنثي مي كند.
شهيد محلاتي در روشنگري مردم و مبارزه عليه رژيم ستم شاهي ، لحظه اي از پاي نمي نشيند و به هر مناسبت ، با زبان و قلم اقدام مي كند. ابتدا از سوي رژيم ، از سخنراني كردن و خارج شدن از تهران ممنوع مي شود و سرانجام در سال 1351 دستگير و زنداني مي گردد، اما اين سختيها و نه تنها تزلزلي در اراده اش پديد نمي آورد. كه در صيقل دادن روح و سازندگي شخصيّت و مؤثر مي افتد.
وي يكي از چهره هاي درخشان دوران مبارزات انقلابي بود كه براي پيشبرد اهداف انقلاب اسلامي ، تا پاي جان مجاهده و مبارزه مي كند و در اين راه، زخمها و زخم زبانها بر مي دارد و تحمّل مي كند. وي در دشواريهاي راه ، هراس به دل راه نميدهد و صبور و شكيبا در مسير مبارزه ره مي پويد.
شهيد محلاتي در زمره ارادتمندان دل سوخته حضرت امام خميني (ره) بود و تا پايان عمر ، بر اين ارادت با افتخار مي ماند. ايشان از اعضاي فعّال «كميته استقبال از امام» بود. براي نخستين بار در آستانه پيروزي انقلاب ،«صداي انقلاب اسلامي» از حلقوم وي . از راديو سر تا سر جهان طنين افكند. وسعت و دامنه فعاليتهاي او چنان فراگير مي شود كه دوستانش از وي به عنوان «موتور انقلاب» نام مي برند.
پس از پيروزي انقلاب اسلامي ، شهيد محلاتي همچنان پر تلاش در خدمت انقلاب و حضرت امام (ره) مي ماند و در راه اندازي و شكل گيري «جامعه روحانيت مبارز» در تهران. نقش اساسي ايفا مي كند، كه به عنوان نخستين دبير اين جامعه انتخاب مي شود.
در سال 1358 از سوي حضرت امام خميني (ره) نمايندگي مي يابد تا «كنگره عظيم حج ابراهيمي» را هر چه باشكوه تر برگزار نمايد. ايشان در انتخابات «اولين دوره مجلس شوراي اسلامي» ، از سوي مردم «محلات و دليجان» به عنوان نمايندة برگزيده و راهي مجلس مي شود. در مجلس نيز در تدوين و تصويب قوانين، نقش و وظيفه تعيين كننده اي بر دوش مي گيرد.
به سال 1358 طي حكمي از سوي حضرت امام خميني (ره) به عنوان نمايندة معظم له در «سپاه پاسداران انقلاب اسلامي» منصوب مي شود. در طول اين مسئوليت پر بركت، اقدامهاي مهم و اساسي را در سپاه انجام مي دهد؛ از جمله مي توان به تقويت تشكيلات «نمايندگي ولي فقيه» در بيش از هفتاد رده سپاه و هماهنگي و نظارت دقيق در تحقق منويات امام (ره) در سپاه پاسداران اشاره كرد.
شهيد محلاتي در مدّت مسئوليت و خدمات ارزنده اش در سپاه، به خاطر ويژگي هاي اخلاقي، ملجأ و مأواي پاسداران در سختيها و مشكلات بود.
فعاليتهاي شهيد در دوران دفاع مقدس
شهيد بزرگور در هر عرصه اي كه وارد مي شود، از آن سر بلند بيرون مي آيد. ايشان در دفاع مقدّس نيز خوش مي درخشد و خاطرة جاويدي از آن لحظه ها از خود بر جاي مي گذارد.
همواره در شبهاي شروع عمليّات ، در جبهه ها حضور مي يابد و ماية قوّت و اطمينان قلب فرماندهان و رزمندگان مي گردد. جنگ را در رأس كارهايش قرار مي دهد و هر طرح و برنامه مربوط به جنگ را در اولويت امورش انجام مي دهد. بيشتر جلسات و نشستهاي خود را با مسئوولان دفاتر نمايندگي ، در مناطق جنگي تشكيل مي دهد تا نيروهايش را با مسائل و مشكلات جنگ و جبهه آشنا كند. در يك كلام آن كه، جنگ و جبهه و رزمندگان ، بزرگترين دل مشغولي شهيد محلاتي محسوب مي شود. ايشان جنگ را معيار و ملاك كارها، برنامه ها و تصميم گيريهايش قرار مي دهد و هر برنامه و كاري كه در جهت تقويت و موفقيت جنگ باشد ، لازم الاجرا مي داند و هر طرح و اقدامي كه موجب تضعيف امر جنگ شود ، ممنوع اعلام مي كند.
ويژگيهاي اخلاقي
زهد و ساده زيستي ، تواضع و فروتني ، از ويژگيهاي بارز شهيد محلاتي محسوب مي شود. وي فردي هوشمند، جدّي، خوشفكر و دقيق بود. مؤمنان در كنارش احساس آرامش مي كردند و خشونت و تندي اش براي كافران و منافقان بود. چهرة متبسم و گيرايش ، همه را به سوي خود جلب مي كرد. شهيد محلاتي عاشق حضرت امام (ره) بود و روحي سرشار از عشق به ايشان داشت. حضرت امام خميني (ره) برايش تنها استاد. مرجع و رهبر نبود؛ بلكه مراد و محبوب او بود. در وصيتنامه اش مي نويسد : «از امام بخواهيد براي آمرزش من دعاي مخصوص نمايد. من در اين عالم به او عشق مي ورزم و امر ولي را امر خدا و رسول خدا مي دانستم.» عشق و محبت دو طرفه بود و حضرت امام (ره) نيز او را دوست داشت و به شخصيت والاي او احترام خاصي قائل بود. فرزند شهيد محلاتي مي گويد: «خانم حضرت امام كه بعد از شهادت ايشان ، به منزل ما تشريف آورده بودند، گفتند كه من ديدم امام براي دو شهيد بيشتر گريه كردند ؛ يكي شهيد مطهري بود كه امام خيلي متأثّر شدند و دومين شهيد ، شهيد محلاتي بود.»
وي فردي شجاع و آگاه به زمان بود. سعة صدر. شكيبايي و حسن خلق، از ويژگيهاي بارزش بود. هر كس مشكلي داشت ، به او پناه مي برد . هر كس دردي داشت ، با او بازگو مي كرد. دلش مالامال از عشق خدمت به اسلام و مردم بود.
چگونگي شهادت
سرانجام ، آن قلب تپيده براي انقلاب ، اسلام، امام و مردم ، در يك حادثة غمبار ايستاد، روز ميعاد اين عاشق وارسته از غير و وابسته به حق فرار رسيد و زمستان هجرانش به بهار وصل انجاميد.
روز اول اسفند ماه 1364، هنگامي كه شهيد محلاتي با جمعي از نمايندگان مجلس و مسؤولان قضايي كشور ، با هواپيما عازم جبهه بودند ، مورد هدف چند فروند جنگنده رژيم بعثي عراق قرار گرفت و سقوط كرد كه همه سرنشينان اش. از جمله شهيد محلاتي ، به درجه رفيع شهادت نائل آمدند.